Lekcja 1

Wokół kuchennego pieca, czyli co jedli Słowińcy. Elementy jadła na wsi słowińskiej i pomorskiej z przełomu XIX i XX wieku.

Lekcja realizowana w zabytkowych wnętrzach XIX wiecznej chałupy.
Zajęcia trwają 3 godziny. Maksymalna ilość osób: 25

Cele ogólne:

1. Poznawcze:
   • Znajomość kilku tradycyjnych potraw chłopskich codziennych i świątecznych
   • Znajomość elementów diety Słowińców i ludności wsi pomorskiej na przełomie XIX i XX wieku
   • Znajomość przyczyn zmian w tradycjach żywieniowych i umiejętność ich scharakteryzowania
   • Poznanie regionów Polski (lub w przypadku klas starszych odświeżenie wiadomości na ten temat) i zaznajomienie z charakterystycznymi dla nich potrawami.
2. Kształcące:
   • Doskonalenie umiejętności zaprezentowania zdobytej wiedzy na forum
   • Kształtowanie umiejętności syntetyzowania danych pochodzących z różnych źródeł
   • Doskonalenie umiejętności zastosowania wiedzy w praktyce: umiejętność przygotowania kilku tradycyjnych potraw słowińskich czy pomorskich
   • Ćwiczenie umiejętności pracy w grupie (podział obowiązków, współpraca, dążenie do wspólnego celu)
3. Wychowawcze:
   • Uwrażliwienie na tradycję ludową własnego regionu
   • Kształcenie postaw zrozumienia dla ogólnie pojętej różnorodności
   • Wzbudzenie szacunku dla tradycji regionu

Cele szczegółowe:

1. Potrafi scharakteryzować tradycyjne pożywienie polskie
2. Potrafi scharakteryzować cechy diety Słowińców i ludności wsi pomorskich
3. Potrafi wskazać przyczyny zmian zachodzących w tradycjach żywieniowych
4. Umie scharakteryzować tradycyjne pożywienie codzienne i świąteczne na wsi pomorskiej
5. Potrafi przygotować elementy tradycyjnego pożywienia Słowińców z wykorzystaniem tradycyjnego sprzętu do tego przeznaczonego

Metody pracy:

1. Metody podające:
   • wyjaśnianie sposobu i celowości wykonywania danego zadania
   • moderowanie dyskusji
2. Metody poszukujące:
   • oglądanie ekspozycji muzealnej – odpowiedzi na postawione w trakcie pytania
   • dyskusja – rozmowa moderowana przez prowadzącego
3. Metody operatywne:
   • wykonywanie potraw charakterystycznych dla diety ludności Słowińskiej i kaszubskiej
   • wykorzystanie tradycyjnego sprzętu w wykonywaniu potraw będących elementem diety ludności słowińskiej i kaszubskiej

Środki dydaktyczne:

• etnograficzna mapa Polski
• ekspozycja muzealna
• kopie sprzętu potrzebnego do przygotowania posiłków (dzieża, maselnica, , wafelnica, garnki)
• produkty potrzebne do przygotowania potraw

Przebieg zajęć:

Etap I. – Przy chlebowym piecu (ok. 30 min.)

Zajęcia odbywają się przy piecu chlebowym.
Zadaniem uczestników zajęć jest uformowanie i włożenie do pieca bochnów chleba. Na tym etapie uczestnicy poznają skład ciasta chlebowego, które przygotowane jest kilka godzin wcześniej (i zostawione do wyrośnięcia na ok. 3-4 godziny) przez pracownice muzeum wg oryginalnej receptury uzyskanej od byłych mieszkańców wsi słowińskich. Uczestnicy obserwują przygotowanie pieca do wypieku i słuchają historii zmian zachodzących w składzie ciasta na chleb słowiński, o sposobie jego przyrządzanie przez gospodynie wiejskie. Po włożeniu bochnów do pieca (chleb musi się piec ok. 1,5 godz.) uczestnicy przechodzą do zagrody edukacyjnej w celu kontynuowania zajęć.

Etap II – Kuchnia tradycyjna i regionalna. Masło, kartoflanka i wafle, czyli wspólne gotowanie ( ok.1 godz.)

Na wstępie tego etapu uczestnicy poznają pojęcia: kuchnia tradycyjna i kuchnia regionalna. Mini wykład i krótka dyskusja moderowana przez prowadzącego zajęcia przybliżają im kuchnię kilku regionów Polski, zróżnicowania tej kuchni (z czego wynikają), pożywienie codzienne i świąteczne, tradycje żywieniowe. Ostatecznym celem tego etapu zajęć jest praktyczne wykorzystanie wiedzy zdobytej na temat sposobu przygotowania niektórych potraw jedzonych przez Słowińców. Chleb już się piecze, a uczestnicy tymczasem przygotowują ciasto na wafle wg receptury spisanej z pokrywy oryginalnej żeliwnej wafelnicy, ubijają masło w kierzance i wyrabiają je, obierają i kroją warzywa i ziemniaki, by ugotować kartoflankę. Kiedy zupa się gotuje, a ciasto na wafle rośnie (jest drożdżowe, musi zatem przed smażeniem urosnąć) uczestnicy zajęć realizują kolejny etap.

Etap III – Wokół kuchennego pieca (ok. 30 min.)

Zajęcia odbywają się w chałupach muzealnych.
Celem zajęć jest zapoznanie uczestników z tradycyjnym urządzeniem kuchni słowińskiej i ze sprzętem potrzebnym w gospodarstwie domowym w różnych okresach bytowania ludności słowińskiej, zwrócenie uwagi na zmiany w wystroju i sprzęcie kuchennym. Uczestnicy poznają wykorzystywane dawniej naczynia, porównują je z dzisiejszymi, zwracają uwagę na sposób i materiał wykonania jednych i drugich. Po zwiedzaniu uczestnicy wracają do pieca chlebowego i wyjmują z niego upieczony już chleb. Niosą go do zagrody edukacyjnej.

Etap IV – Kto gotuje, ten smakuje, czyli wspólny posiłek (ok. 1 godz.)

Zajęcia odbywają się w zagrodzie edukacyjnej.
Upieczony chleb krojony jest na kromki. Wszyscy zasiadają do stołów i jedzą ugotowaną przez siebie kartoflankę, do niej kromy świeżego chleba posmarowane świeżo wyrobionym masłem. W tym czasie na kuchennym piecu rozgrzewa się wafelnica. Po wspólnym obiedzie uczestnicy, z wyrośniętego już ciasta, smażą sobie na deser drożdżowe wafle. Jedzą je posypane cukrem. Tym słodkim akcentem kończą się zajęcia.