Lekcja 4

Zdobna izba dziadków, czyli jak mieszkali nasi przodkowie.

Lekcja realizowana w zabytkowych wnętrzach XIX- wiecznej i XX-wiecznej chałupy oraz w Zagrodzie Edukacyjnej.
Zajęcia trwają 3 godziny. Maksymalna ilość osób: 25

Cele ogólne:

  1. Poznawcze:
    • Zapoznanie uczniów z podstawowymi pojęciami
    • Poznanie rozplanowania wnętrz w dawnym domu wiejskim, poznanie nazw pomieszczeń (zwrócenie uwagi na ilość tych pomieszczeń)
    • Poznanie wyposażenia poszczególnych pomieszczeń w XIX- i XX-wiecznej chałupie wiejskiej: mebli, sprzętów, zwrócenie uwagi na ich rozmieszczenie
    • Uświadomienie zmian w świecie, w otaczającym nas środowisku, znajomość przyczyn zmian w i umiejętność ich scharakteryzowania
    • Uświadomienie i poznanie roli muzeów, jako miejsc „odstanego” już czasu i zjawisk, które teraz poddaje się ocenie, weryfikacji, uporządkowaniu.
    • Uświadomienie zjawisk, które zmieniły wieś, świat i nas samych
    • Uczeń zdobywa wiedzę o przeszłości i nawiązuje do teraźniejszości uruchamiając swą wyobraźnię i uczestnicząc tym samym w opowiadanej historii
  2. Kształcące:
    • Doskonalenie umiejętności zaprezentowania zdobytej wiedzy na forum
    • Opanowanie umiejętności korzystania ze zbiorów muzealnych w celu zdobywania wiedzy na dany temat
    • Umiejętność uczestniczenia w dyskusji
    • Ćwiczenie umiejętności pracy w grupie (podział obowiązków, współpraca, dążenie do wspólnego celu)
    • Rozwijanie aktywności umysłowej
    • Budzenie ciekawości
    • Kształcenie umiejętności dostrzegania i odkrywania wartości w otaczającej nas przestrzeni
  3. Wychowawcze:
    • Uwrażliwienie na tradycję ludową własnego regionu
    • Kształcenie postaw zrozumienia dla ogólnie pojętej różnorodności
    • Kształcenie postawy szacunku dla przeszłości
    • Wzbudzenie zainteresowania umiejętnościami przodków
    • Kształtowanie potrzeby zdobywania wiedzy i umiejętności przez kontakty z muzeum, a także przez kontakty ze starszymi pokoleniami.
    • Uświadomienie, że każdy (jednostka) może mieć wpływ na zachowanie dziedzictwa kulturowego przez szacunek dla starych przedmiotów
    • Sprowokowanie do indywidualnych poszukiwań zabytków przeszłości w swoim otoczeniu

Cele szczegółowe:

Uczestnik zajęć:

  • Zna pojęcia: dziedzictwo kulturowe, kultura ludowa, tradycyjna wieś, współczesność, pokolenie
  • Dostrzega znaczenie muzeów w zachowaniu dziedzictwa kulturowego regionu (narodowego), docenia edukacyjną role muzeów
  • Potrafi wymienić materiały służące dawniej do budowy domów na wsi.
  • Potrafi nazwać poszczególne pomieszczenia w słowińskiej checzy.
  • Potrafi na planie obrazującym wnętrze domu słowińskiego rozrysować i nazwać sprzęty w poszczególnych pomieszczeniach.
  • Potrafi wskazać przyczyny zmian zachodzących najbliższym środowisku, w świecie, w nas samych (prąd elektryczny, postęp techniczny, mobilność, itp)
  • Potrafi wskazać różnice w urządzeniu mieszkań dawniej i dziś; różnice w rodzaju sprzętów wykorzystywanych w domu dawniej i dziś; potrafi wskazać przyczyny tych różnic i wpływ zmian na życie mieszkańców wsi i miast
  • Rozumie, że także on sam może się przyczynić do ochrony dóbr kultury przodków, takich jak np. przedmioty domowego użytku
  • Dostrzega rolę starszych pokoleń w przekazywaniu wiedzy historycznej i umiejętności.
  • Dostrzega ulotność chwili obecnej i potrzebę rejestrowania tego, co dzisiaj jest naszym udziałem, by potem opowiedzieć to wszystko młodszym pokoleniom: wnukom, prawnukom…

Metody pracy

  1. Metody podające:
    • Mini wykład nawiązujący do przeszłości regionów, do dziedzictwa kulturowego, do życia na dawnej wsi (na przykładzie regionu słowińskiego), warunków fizjograficznych determinujących to życie, zmian (i ich przyczyn) w życiu mieszkańców wsi (ale też miast)
    • wyjaśnianie sposobu i celowości wykonywania danego zadania
    • moderowanie dyskusji o zmieniającym się świecie, naszym środowisku, wpływie tych zmian na nas samych, przyczynach tych zmian, o roli muzeum jako miejscu „odstanego” czasu, chroniącym przedmiotów i zjawisk, które były elementem życia naszych przodków
  2. Metody poszukujące:
    • oglądanie ekspozycji muzealnej – odpowiedzi na postawione w trakcie pytania
    • dyskusja – rozmowa moderowana przez prowadzącego
  3. Metody operatywne
    • praca z planem wnętrz
    • wykorzystanie eksponatów, zabytkowych przedmiotów
    • przyporządkowanie pojęć, zjawisk, przedmiotów współcześnie istniejących pojęciom, zjawiskom, przedmiotom (przedstawionym na planszach) występującym w przeszłości, a nie mającym już (poza muzeum) racji bytu

Środki dydaktyczne

  • plany wnętrz zabytkowej chałupy muzealnej i przeciętnego współczesnego mieszkania
  • karteczki z nazwami sprzętów, mebli i urządzeń dawnych i współczesnych (przyporządkowywanie do wnętrz)
  • plansze
  • ekspozycja muzealna
  • zabytkowe przedmioty, eksponaty
  • laptop, projektor multimedialny, slajdy

Przebieg zajęć:

Etap I – Bez przeszłości nie ma teraźniejszości

Zajęcia trwają pół godz.

Zajęcia odbywają się w sali dydaktycznej Zagrody Edukacyjnej
Prowadzący wyjaśnia celowość zajęć i definiuje pojęcia, które związane są z tematem i którymi będzie operować podczas zajęć (projekcja definicji). Prowadzi mini wykład nt. przeszłości, przemijalności i ulotności chwili obecnej, nawiązując tym samym do roli muzeów jako miejsc „odstanego” już czasu, jako instytucji chroniących tego, co jest świadectwem czasów, co jest dziedzictwem kulturowym, dziełem naszych przodków (przykładem Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach). Uwrażliwia uczestników zajęć na tradycję, na pamięć o dziedzictwie przodków, o przeszłości, która warunkuje przecież zachowanie i przetrwanie własnej kultury. Uczestnicy zajęć zostają zaopatrzeni w plany wnętrz dwu muzealnych chałup (z poł. XIX i początku XX wieku) i ołówki. Prowadzący objaśnia II etap zajęć.

Etap II – Zdobna izba dziadków. Rozplanowanie i urządzenie wnętrz w dawnych domach wiejskich.

Zajęcia trwają ok. 1 godzinę

Zajęcia odbywają się na terenie Muzeum Wsi Słowińskiej
Uczestnicy pod opieką prowadzącego zajęcia wychodzą na teren muzeum. Oglądają ekspozycje muzealne, zatrzymują się wewnątrz XIX-wiecznej chałupy. Oglądając układ wnętrz odgadują, który z otrzymanych rysunków (planów) jest planem tej chałupy. Zaznaczają i nazywają poszczególne pomieszczenia. W każdym pomieszczeniu rysują (przy pomocy kwadratów, prostokątów i kół) rozmieszczenie sprzętów wraz z ich nazwami. Zwracają uwagę na przedmioty codziennego użytku i takie, które jedynie zdobią izbę. Przechodzą do chałupy z XX wieku. Porównują układ wnętrz z poprzednią, zwracają uwagę na ilość i wielkość pomieszczeń, zaznaczają na planie rozmieszczenie sprzętów, porównują, zauważają zmiany, wyciągają wnioski. Na zakończenie zaglądają do trzeciej chałupy (już bez planów), przedstawiającej wnętrza z przełomu lat 40. i 50. XX wieku. Porównują z poprzednimi, oceniają (całość moderowana przez prowadzącego). Mają zwrócić uwagę na to, czy sprzęt znajdujący się wewnątrz chałupy i budynki gospodarcze mówią o tym, kto mieszkał w danej zagrodzie.

Etap III – czas przeszły, czas teraźniejszy, czyli co i jak się zmienia

Zajęcia trwają ok. 1 godz..

Zajęcia odbywają się w sali dydaktycznej „Zagrody edukacyjnej”
Uczestnicy zajęć korzystając z rysunków (planów) odpowiadają na pytania podsumowujące Etap II zajęć. Następnie plany wnętrz zabytkowych chałup porównują z planem (przygotowana jedna duża plansza) przeciętnego współczesnego mieszkania. Wyciągają wnioski. Następnie próbują rozmieścić na planie sprzęty, meble, przedmioty przyklejając otrzymane wcześniej karteczki (rozsypanka) z ich nazwami (na karteczkach są również nazwy sprzętów, mebli, urządzeń dawnych – chodzi o dobór odpowiednich do współczesnego mieszkania) w poszczególnych pomieszczeniach.. Porównują urządzenie wnętrz dawniej i dziś. Wyciągają wnioski. Prowadzący moderuje dyskusję nt. przyczyn zmian. Co zmienia świat, otoczenie, a tym samym nas samych. Zwraca uwagę jak ważną wobec tych zmian rolę przyjmuje muzeum., chroniąc i udostępniając zabytki, a także edukując. Uświadamia, że każdy (nawet jednostka) może mieć wpływ na zachowanie dziedzictwa kulturowego przez szacunek dla starych przedmiotów. Wskazuje na ulotność chwili obecnej i potrzebę rejestrowania tego, co dzisiaj jest naszym udziałem, by potem opowiedzieć to wszystko młodszym pokoleniom: wnukom, prawnukom…

Na zakończenie zajęć odbywa się zabawa „Zgadnij co to jest”, w której uczestnicy mają nazwać (bądź zasugerować, do czego służą) zebrane w salce (i częściowo przedstawione na planszach) zabytkowe przedmioty, które wyszły już z użycia, uzasadniając dlaczego tak się stało i co ewentualnie je zastąpiło.