Krajobraz frankońskich dachów

Wystawa ze zbiorów Fränkisches Freilandmuseum Bad Windsheim.

• czas i miejsce: 25.VII.2004 – 31.I.2005, Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach
• scenariusz i aranżacja wystawy: Michael Back

Wystawa prezentowana w Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach przedstawia rozwój tradycyjnych konstrukcji dachowych Środkowej Frankonii i stosowanych na nich rodzajów pokryć od strzechy poprzez gont do różnych typów dachówek: holenderskich „esówek”, frankońskich żłobkowanych, popularnych do XX wieku karpiówek oraz dachówek szerokich (Kremperziegel), które bywały zdobione napisami lub wzorami.

Na wystawie prezentowane są zabytkowe dachówki „fajrantowe“ (Feierabendziegel) – bogato zdobione pojedyncze dachówki, które były świadectwem kunsztu rzemieślnika. Właściciel domu, który zamówił dachówki, odbierał je od ceglarza i zaraz płacił. Aby otrzymać większy napiwek ceglarz przekazywał klientowi przy tej okazji również dachówki fajrantowe. Zdobienie dachówek było dla niego możliwością samorealizacji i odskocznią od ciężkiego, monotonnego dnia pracy. Podobnie jak w obyczaju tzw. ostatniego przyłożenia ręki do długo wykonywanego dzieła – istniejącego wśród rolników i rzemieślników – i tutaj pojawiają się często motywy religijne. Dachówki fajrantowe miały też funkcje magiczne. Większość zachowanych dachówek fajrantowych ozdobionych jest znakami mającymi chronić dom, który pokrywały. Znajdowały się na nich wyryte drewienkiem wzory w kształcie słońca, pofalowanych linii i kratek. W końcu XVIII i w XIX wieku pojawiły się także motywy kwiatowe. Najczęściej jednak zdobione były postaciami i nazwiskami wytwórców.

Wystawa pokazuje także działalność edukacyjną prowadzoną w zakresie ceglarstwa w Bad Windsheim. We Fränkisches Freilandmuseum w Bad Windsheim zrekonstruowano cegielnię z Aisch. W tym obiekcie kontynuowana jest tradycja i wiedza o starym frankońskim rzemiośle – ceglarstwie. Wyrabiane są tam, tradycyjnymi narzędziami i techniką, dachówki na potrzeby muzeum. W cegielni prowadzone są też lekcje muzealne dla młodzieży i dorosłych. Na wystawie w Klukach zobaczyć można fragmenty 80-metrowej dachówki, która powstała w Bad Windsheim w trakcie bicia rekordu Guinessa na najdłuższą dachówkę świata.

/Violetta Tkacz-Laskowska, lipiec 2004/