60 lat Muzeum w Klukach

60-lecie Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach (1963 – 2023).

Obchody honorowym patronatem objął

Marszałek Województwa Pomorskiego Mieczysław Struk.

Jest kilka szczególnie znaczących dat w historii Muzeum w Klukach.

22 września 1963 roku o godzinie 16.00. uroczyście przecięta została wstęga w otwieranej Muzealnej Zagrodzie Słowińskiej w Klukach, powołanej do życia zarządzeniem Powiatowej Rady Narodowej w Słupsku dnia 14 maja tego samego roku. Narodziła się ekspozycja muzealna w zagrodzie zachowanej in situ w słowińskiej wsi Kluki. „Muzealnictwu przybyło 20 pomieszczeń wystawowych o powierzchni ok. 240 m2.”- pisał Feliks Ptaszyński, ówczesny Wojewódzki Konserwator Zabytków, dzięki któremu sfinansowana została organizacja muzeum.

24 września 1974 roku odbyło się w Klukach zebranie w celu omówienia „sprawy zagospodarowania wsi Kluki”. Wzięło w nim udział 26 osób, m.in. I Sekretarz KW PZPR, Zastępca Naczelnika Powiatu, Naczelnik Gminy Smołdzino, Dyrektorzy Muzeum, Parku, PGR- ów. Postanowiono uporządkować teren. Podjęto decyzję o wyburzeniu zabudowań w Klukach do 30.03.1975 roku. Decyzję tę spowodowały masowe wyjazdy mieszkańców Kluk. Tak wspominał Henryk Soja (zatrudniony w muzeum 1 września 1972 roku): „W momencie ich wyjazdu nikt nie myślał o poszerzaniu muzeum. Nie sądziliśmy, że Kluki opustoszeją. Nie opowiadali o tym, że będą wyjeżdżać. Dowiadywaliśmy się o tym z dnia na dzień. Odczuliśmy te wyjazdy bardzo boleśnie. Zrozumieliśmy, że pewien etap się skończył”. By uchronić od wyburzenia chociaż część reliktowego budownictwa słupscy etnografowie Hugona Ostrowska-Wójcikowa i Henryk Soja stworzyli koncepcję rozbudowy muzeum w Klukach. Koncepcja zakładała rozbudowę muzeum jako rekonstrukcji układu przestrzennego XIX wiecznej wsi Kluki. Istniejące możliwości doprowadziły do opracowania planu zakładającego remont trzech istniejących in situ zagród oraz posadowienie pomiędzy nimi czterech dalszych. W ten sposób, w latach 1975 – 1998, w środku istniejącej wsi, na obszarze ok. 5 ha, odtworzony został układ zabudowy Kluk składający się z 7 zagród z różnych okresów historycznych – od końca XVIII wieku do lat 30. XX wieku.

1 września 1984 roku, po decyzji WRN w Słupsku o rozbudowie zagrody muzealnej w Klukach, powstał Skansen Słowiński w Klukach Oddział Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku. Jego kierownikiem został współautor koncepcji rozbudowy Henryk Soja, który faktycznie już od połowy lat 70. kierował pracami renowacyjnymi w Klukach.

W listopadzie 1995 roku muzeum w Klukach jeszcze raz zmieniło nazwę, odtąd brzmi ona:

Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach Oddział Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku

Od połowy lat 90. XX wieku muzeum sukcesywnie wzmacniało się kadrowo i rozwijało działalność. Było jednym z pierwszych, które proponowało publiczności muzealnej nie tylko ekspozycje, ale też wydarzenia, pokazy rzemiosł i zajęć codziennych, degustacje dawnych kulinariów. 6 maja 1995 roku odbyło się pierwsze Czarne Wesele, w następnych latach dołączały kolejne cykliczne wydarzenia. Niektóre trwają od pierwszej edycji, inne zniknęły, ale sezon wiosenno-letni niezmiennie wypełniony jest w Klukach wieloma działaniami wykraczającymi poza wystawiennictwo. Powiększający się zespół rozwijał działalność popularyzatorską i naukową. Wystawy czasowe, wydawnictwa, plenery artystów amatorów, warsztaty cyklu „Ginące zawody”, lekcje muzealne, konferencje naukowe, nawet festiwale muzyczne – wszystko to działo się w Klukach w ciągu ostatnich 28 lat. Szczególnie dumni jesteśmy z nawiązania kontaktu z dawnymi mieszkańcami Kluk i realizacji projektu badawczego „Zatrzymać czas”, dzięki któremu pozyskaliśmy wiele archiwaliów i wiedzy o życiu codziennym wsi  od lat 30. do 60. XX wieku.  Nawiązane kontakty owocują corocznymi spotkaniami z dawnymi mieszkańcami i ich potomkami, które są dla pracowników muzeum szczególnie miłymi chwilami. W roku 2023 takie spotkanie również nastąpiło (w dniu 18 czerwca).

W związku z jubileuszem przygotowanych zostało szereg wydarzeń i wydawnictw.

Konkurs fotograficzny „Kluki w moim obiektywie” – do końca lipca można nadsyłać zdjęcia, by wziąć udział w konkursie fotograficznym. Wielu z naszych gości posiada piękne zdjęcia naszego muzeum, chcemy je docenić, nagrodzić i opublikować.

Publikacja „Kluki w moim obiektywie” ukaże się we wrześniu i będzie składała się z najpiękniejszych zdjęć przysłanych na konkurs.

Wystawa plenerowa „Nazywano ich Słowińcami”. Wystawa, której autorką jest Gabryela Włodarska-Koszutowska ukazuje historię i kulturę Słowińców a także dzieje Muzeum w Klukach. Będzie prezentowana w kilku miejscach na Pomorzu: w Gdańsku (28 kwietnia – 2 czerwca), następnie w Ustce, Rowach, Łebie.

Wystawa czasowa „Ujęte w ramy. Zaklęte w drewnie”. Wystawa prezentuje część z dzieł malarskich i rzeźbiarskich jakie powstały w ciągu 25 lat organizowania przez MWS w Klukach plenerów artystów nieprofesjonalnych. Autorka wystawy Joanna Jagoda pisze: Pasja. To słowo – klucz, które najlepiej określa działania artystów mocno angażujących się we własną twórczość. Motywuje, uskrzydla, nadaje kształt ich wysiłkom, jest początkiem i sensem twórczej aktywności. Stanowi, obok talentu i wytrwałej pracy, niezbędny element artystycznej układanki, bez którego cały proces kreowania byłby zaledwie poprawnym i szablonowym przedsięwzięciem, pozbawionym iskry natchnienia, polotu oraz błyskotliwości. Również i plenery malarskie oraz rzeźbiarskie organizowane na przestrzeni lat przez Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku nie mogłyby zaistnieć bez pasji ich pomysłodawców, koordynatorów i – przede wszystkim – uczestników. Wystawę oglądać można w chałupie z Żoruchowa w Muzeum w Klukach od 1 maja do 25 września.

Wystawa czasowa „Kluki. Historia inności”. Poprzez teksty, fotografie i artefakty wystawa opowiada o Klukach. Wsi od zarania wyjątkowej, innej niż wszystkie. Jej założycielami i mieszkańcami byli Słowińcy, ludzie których przez całą historię określała „inność”. Byli bowiem innymi w państwie pruskim, gdy bronili swego języka i zwyczajów przed zniemczeniem i byli też innymi w Polsce Ludowej, gdy traktowani jako Niemcy, poniżani, nierozumiani i wyrzucani ze swych domów – musieli opuścić ziemię przodków. To wystawa o wsi na końcu świata, o której długo mało kto słyszał i która szturmem weszła do życia medialnego i społecznego w połowie XX wieku. Ostatecznie opustoszała, ale w zamian stała się pomnikiem historii ziemi słowińskiej. Kurator wystawy: Violetta Tkacz-Laskowska, współpraca: Joanna Jagoda, Liwia Sus. Tłumaczenia: Robert Kupisiński.

Wystawa zorganizowana w Sali Wernisażowej Białego Spichlerza w Słupsku trwa od 1 czerwca do 25 września.

Międzynarodowy Plener Malarski „Śladami Maxa Pechsteina” 16 lipca – 24 lipca

Od 25 lat klukowskie muzeum organizuje plenery malarskie i rzeźbiarskie artystów amatorów. W roku 2023, w Stojcinie odbędzie się finalny plener malarski, w którym weźmie udział 10 artystów. Wernisaż wystawy poplenerowej w Spichlerzu Richtera w Słupsku, 24 lipca będzie okazją do spotkania z uczestnikami także zakończonych w ubiegłym roku plenerów rzeźbiarskich, którym podziękujemy za udział pamiątkową publikacją „Pasje w drewnie ukryte. O uczestnikach Międzynarodowych Plenerów Rzeźbiarskich Artystów (nie)profesjonalnych.”

Gala Jubileuszu 60-lecia Muzeum w Klukach, 18 września o godzinie 13.00 w Karczmie u Dargoscha

Obchody jubileuszu zaszczyci, mamy nadzieję, wielu gości. Odbędzie się prezentacja dziejów Kluk i muzeum oraz okazanie muzeum w jego najlepszej „żywej” odsłonie. Obchody uświetni koncert zespołu Kiev Office, który zaprezentuje utwory z płyty „Ginjenje” inspirowanej losami Słowińców.

Konferencja naukowa, Orzechowo 19-20 września pod nazwą „Muzeum na wolnym powietrzu. Byt…jaki. Jak było, jak jest, jak będzie”. Zapraszamy muzealników z całej Polski do dyskusji, stawiając pytania: Czym muzeum na wolnym powietrzu było dawniej? Czym jest teraz, współcześnie? I wreszcie: Czym będzie w przyszłości? Jakie są trendy działalności placówki muzealnej: te zakorzenione, te współcześnie dominujące i te wschodzące, które rozwiną się, mając dobry grunt, w przyszłości. Jaką funkcję w życiu kulturalnym i społecznym pełniło, pełni dzisiaj i jaką będzie być może w przyszłości pełnić muzeum na wolnym powietrzu. Jak nasze placówki zmieniają się, rozwijają? Czy ta droga jest zawsze prosta? Czy może czasem porzucamy pewne kierunki. Jak tworzyć ekspozycje i ofertę dopasowane do potrzeb i oczekiwań współczesnych odbiorców, mówiące ich językiem o sprawach ważnych i ponadczasowych, i konkurencyjne wobec wielu innych miejsc, które koniecznie-trzeba-zobaczyć-i-doświadczyć.

Album 60 lat Muzeum w Klukach. Wydawnictwo ukazujące początki muzeum w Klukach, ale też przede wszystkim jego współczesne unikalne piękno, które zakochanych w Klukach zachwyca niezależnie od pory roku i dnia. Bo Kluki są wyjątkowe, i w słońcu i w deszczu.

Otwarcie Muzealnej Zagrody Słowińskiej, 22.09.1963r.

Plakat na otwarcie Muzealnej Zagrody Słowińskiej w Klukach, 22 września 1963

Muzealna Zagroda Słowińska w Klukach.

Zagroda Keitschicków w czasie rekonstrukcji

Otwarcie zagrody Albera Klucka, 1993

Otwarcie wystawy czasowej w Klukach, Violetta Tkacz, Henryk Soja, 6 lipca 2000 roku

Gratulacje z okazji 50-lecia MWS w Klukach, Violetta Tkacz-Laskowska, Henryk Soja, prezes Stowarzyszenia Muzeów na Wolnym Powietrzu w Polsce Jarosław Gałęza i wiceprezes Teresa Lasowa

Henryk Soja, Kierownik MWS w Klukach w latach 1984-2020