Lekcja 7

W domu i zagrodzie, czyli codzienne życie na wsi.

Zajęcia trwają ok. 2,5 godziny

Cele ogólne:

  1. Poznawcze:
    • poznanie zajęć wykonywanych na dawnej wsi
    • poznanie elementów dziedzictwa kulturowego regionu
    • poznanie warunków życia (również codziennej diety) dawnej ludności wiejskiej
    • poznanie narzędzi, sprzętów czy technik używanych/wykorzystywanych przez Słowińców w codziennych zajęciach
    • poznanie następstw przynależności do rodziny, powinności wobec niej, podziału obowiązków
    • poznanie przyczyn zmian zachodzących na wsi, zaniku niektórych zawodów i zajęć
    • poznanie, dostęp do muzeum jako źródła informacji
  2. Kształcące:
    • rozwijanie predyspozycji i zdolności poznawczych, rozwijanie ciekawości w poznawaniu otaczającego świata
    • doskonalenie umiejętności zaprezentowania zdobytej wiedzy na forum
    • przyswojenie przez uczniów podstawowego zasobu wiadomości na temat faktów, zasad, teorii i praktyki, dotyczących przede wszystkim tematów i zjawisk bliskich doświadczeniom uczniów
  3. Wychowawcze:
    • wzbudzenie szacunku do tradycji
    • kształtowanie postaw zrozumienia dla ogólnie pojętej różnorodności
    • kształtowanie umiejętności potrzebnych do poznawania i rozumienia świata
    • kształtowanie świadomości przynależności społecznej (do rodziny, do grupy rówieśniczej, do wspólnoty lokalnej/ regionalnej)
    • kształtowanie postaw warunkujących sprawne i odpowiedzialne funkcjonowanie we współczesnym świecie.

Cele szczegółowe:

Uczestnik zajęć potrafi:

  • wskazać, które zajęcia należały do mężczyzn, które do kobiet, a w czym pomagały dzieci
  • pracować w zespole
  • wskazać przyczyny zaniku niektórych zawodów i zajęć wiejskich
  • nazwać i użyć dawne narzędzia wykorzystywane w słowińskiej zagrodzie
  • potrafi wskazać jak warunki naturalne determinowały codzienne zajęcia, dietę i życie Słowińców
  • formułować wnioski oparte na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody i społeczeństwa

Metody pracy:

  1. Metody podające:
    • mini wykład wyjaśniający pojęcia: region, dziedzictwo kulturowe, kultura materialna, kim byli Słowińcy, jak warunki naturalne wpływały na życie na wsi
    • dyskusja moderowana przez prowadzącego dotycząca życia na wsi dawniej i dziś, jak się zmieniało życie, co było i jest przyczyną zmian, jak wyglądało życie w rodzinie dawniej jak wygląda dzisiaj, podział obowiązków (szczególny akcent na prace i obowiązki dzieci
  2. Metody poszukujące:
    • Oglądanie ekspozycji muzealnej – odpowiedzi na postawione w trakcie pytania
    • Podsumowanie , przedstawianie, syntetyzowanie informacji zdobytych w trakcie zwiedzania Muzeum z planem
    • Dyskusja na temat różnic w codziennych zajęciach naszych dziadków, rodziców , co wpłynęło na te zmiany
  3. Metody operatywne:
    • Wykonywanie tradycyjnych zajęć
    • Praktyczne wykorzystanie tradycyjnych narzędzi i sprzętów gospodarczych

Środki dydaktyczne:

  • Projektor multimedialny – projekcja filmu
  • Ekspozycja muzealna
  • Dawne narzędzia i ich kopie oraz materiały potrzebne do wykonywania zajęć domowych i przyzagrodowych (np. tara i dzwon do prania, żelazko na duszę, garnki żeliwne, kierzanka, śmietana, ziemniaki)

Przebieg zajęć:

Etap I – Wieś dawniej i dziś, czyli co zmienia świat i nas samych (ok. 30 min.)

Zajęcia odbywają się w sali dydaktycznej zagrody edukacyjnej. Prowadzący nawiązuje do miejsca spotkania (muzeum wsi), jako instytucji chroniącej tego, co jest świadectwem czasów, dziełem przodków, dziedzictwem kulturowym. W trakcie wyjaśnia definicje i pojęcia, którymi operuje, które są związane z tematem. Mówi o przeszłości, o przemijalności i roli muzeów w tym procesie. Moderuje rozmowę na temat zmian w otoczeniu, których świadkami są również uczestnicy zajęć, prowadząc do wniosku, że zmiany są nieuniknione, że następowały zawsze, że wieś też się zmieniła, że życie na wsi wyglądało inaczej niż teraz: inne były zajęcia, inne potrzeby, inna dieta, inny rytm dnia. Próbuje nakierować na konkluzję, że świat zmienia postęp, oświata, komunikacja, wreszcie otwarte granice. Odbywa się projekcja krótkiego filmu z lat 70. pokazującego jak wówczas zmieniała się wieś pod wpływem postępu technicznego.

Etap II – Posprzątać, wyprać, ugotować, czyli dzień na dawnej wsi (ok. 90 min.)

Zajęcia odbywają się w zagrodzie edukacyjnej. Przywołany zostanie obraz i atmosfera domu wiejskiego sprzed dziesiątków lat, domu w którym codzienne obowiązki i zadania wypełniały czas od świtu do zmierzchu. Prowadzący zajęcia zwraca uwagę uczniów na podział tych obowiązków w rodzinie, tłumacząc jednocześnie, że niegdyś na wsi we wszystkie prace angażowano dzieci, by nabywały umiejętności pozwalających im potem zastąpić w tych pracach rodziców czy dziadków. Uczestnicy z pomocą pracownicy muzeum gotują ziemniaki w mundurkach (zwrócenie uwagi na dietę codzienną, ubóstwo), ubijają masło, ścielą łóżko, piorą na tarze i dzwonem, prasują żelazkiem na duszę (uczestniczą w rozgrzewaniu duszy w piecu), zamiatają izbę, noszą drewno do palenia w piecu, zamiatają podwórze. Moderowanie rozmowy na temat życia rodzinnego i prac na dawnej wsi i obecnie. Na zakończenie tego etapu uczestnicy jedzą ziemniaki ugotowane w mundurkach z solą i masłem.

Etap III – Muzeum Wsi Słowińskiej – miejsce „odstanego” czasu (ok. 30 min)

Oprowadzenie po ekspozycjach muzealnych ze zwróceniem uwagi na architekturę (charakterystyczna dawniej dla regionu), układ wnętrz, ich urządzenie, sprzęty. Porównanie z architekturą wsi dzisiejszej, ze sprzętami i urządzeniem dzisiejszych domów na wsi.