Obiekty

Cechą charakterystyczną całego dawnego budownictwa ludowego na Pomorzu jest konstrukcja szkieletowa niepodzielnie panująca od XVIII wieku. Szkielet konstrukcji szkieletowej tworzą, umieszczone w podwalinie na dole i oczepie na górze, pionowe słupy i, łączone z nimi techniką czopowo-gniazdową, poziome rygle. W narożach ścian konstrukcję usztywniają skośne zastrzały biegnące od podwaliny do belki oczepowej lub krótsze miecze. Wypełnienie kwater stanowiły cegła, glinobitka, strychulec (drewniane żerdki owijane warkoczami ze słomy a następnie obrzucane gliną wymieszaną z sieczką). Kwatery bielone były wapnem a belki smołowane. Dachy na pomorskich chatach były wysokie: stosunek dachu do ścian to 2:1, a nawet 3:1, pokryte trzciną, słomą lub dachówką.

Cechy charakterystyczne dla budownictwa Słowińców to występowanie chaty dwurodzinnej bliźniaczej, wypełnienia strychulcem i poszywanie dachów trzciną. Większość obiektów muzealnych to budynki z Kluk, w tym trzy zagrody zachowane w miejscu zbudowania, czyli In situ. Ogółem na terenie posadowionych jest 18 budynków: chałup, obórek, stodół. Najstarszy budynek pochodzi z XVIII wieku, najmłodszy z lat 20. XX wieku. Zabudowę uzupełnia mała architektura: piece chlebowe, składziki, studnie.

Chałupa Charlotty Klück

Najstarszy zachowany przykład budownictwa słowińskiego, zbudowana w XVIII wieku. Chata jednorodzinna, szerokofrontowa, symetryczna. Przykryta wysokim dachem z naczółkami. Od strony północnej przedłużony naczółek kryje przybudówkę gospodarczą. We wnętrzu zachowany unikalny szeroki komin brożynowy, czyli skonstruowany z drewnianych żerdzi, słomy i gliny, wyprowadzony tylko na poddasze. W kominie znajduje się archaiczny układ ogniowy, tzw. czarna kuchnia – pomieszczenie z otwartym paleniskiem, bez okapu. Podział wewnętrzny chałupy ukazuje małą sionkę, czarną kuchnię, zakominek, dwie izby i dwa alkierze

Chałupa z Żoruchowa.

Zbudowana w 1841 roku w miejscowości Żoruchowo oddalonej od Kluk ok. 20 km. Data budowy widnieje na belce oczepowej nad drzwiami. Typowa słowińska chałupa dwurodzinna bliźniacza. Szerokofrontowa. Dach naczółkowy. Pośrodku chałupy szeroki komin murowany z suszonej cegły, wspólny dla obydwu mieszkań, przedzielony ścianą. Komin wyprowadzony ponad kalenicę, nie jest jednak pewne czy tak było pierwotnie. W kominie umieszczone były kuchnie z otwartymi paleniskami i dymniki pieców ogrzewających izby. W kuchniach brak stropów. Mieszkania stykają się sieniami i kuchniami, wejścia usytuowane są obok siebie, pośrodku frontowej ściany. Każde z mieszkań składa się z sieni, kuchni, izby i alkierza.

Zagroda Reimannów.

Zachowana In situ, składa się z trzyrodzinnej chałupy mieszkalnej, dwóch budynków inwentarskich, budynku gospodarczego oraz studni z żurawiem.

Chałupa zbudowana około 1850 roku jako dwurodzinna, szerokofrontowa, symetryczna, z wejściami przy ścianach szczytowych. Każde z mieszkań składało się z sieni, kuchni, komory i dwóch izb. Prawdopodobnie na początku XX wieku od strony wschodniej dobudowano trzecie mieszkanie o podobnym układzie wnętrza ale mniejsze. Dach kryty trzciną, z naczółkiem od strony zachodniej i tzw. wolim oczkiem w północnej połaci dachu. Chata jest z trzech stron oszalowana, co było sposobem na ocieplenie budynku.

Dwa budynki inwentarskie zbudowano w tym samym czasie co chałupę, są konstrukcji szkieletowej wypełnionej strychulcem (zachodni jest częściowo wtórnie murowany), z dachem dwuspadowym. Stoją po obu stronach chałupy, szczytami do drogi. Trzeci budynek powstał na tyłach zagrody w początku XX wieku, jest konstrukcji szkieletowej oszalowanej deskami. Obok niego znajduje się także studnia z żurawiem.

Zagroda Josta i Klicka

Zachowana In situ, składa się z dwurodzinnej chałupy mieszkalnej, budynku inwentarskiego, pieca chlebowego, piwnicy naziemnej i studni.

Chałupa mieszkalna zbudowana w I połowie XIX wieku, jako dwurodzinna, bliźniacza, symetryczna z szerokim kominem pośrodku i wejściami w centralnej części ściany frontowej. Pod koniec XIX wieku znacznie przebudowana. Została wtedy wydłużona poprzez dobudowanie sieni i kuchni od strony szczytów i poszerzona od strony północnej. W tym czasie dobudowana została również do szczytu wschodniego przybudówka inwentarska. Ściana frontowa została podniesiona o jedną kwaterę, co utworzyło charakterystyczne wysokie poddasze, gdzie rybacy suszyli sieci i przechowywali siano. W czasie przebudowy powstały wąskie murowane kominy wyprowadzone ponad kalenicę. Każde mieszkanie składa się z sieni, kuchni na jej przedłużeniu, izby i alkierza. Mieszkanie zachodnie posiada dodatkowo komorę. W mieszkaniu wschodnim znajduje się otwarte palenisko kuchenne. Piece grzewcze usytuowane są pomiędzy izbami, paleniska mają w kuchniach. Dach chałupy obecnie dwuspadowy, asymetryczny: wydłużony od strony północnej.

Po zachodniej stronie chałupy, szczytem do drogi zbudowano trójwnętrzny budynek inwentarski strychulcowy, pokryty dwuspadowym dachem krytym trzciną

Zagroda Alberta Klücka

Przeniesiona z Kluk Żeleskich, nieistniejącej już części wsi Kluki. Składa się z chałupy jednorodzinnej, budynku inwentarsko-stodólnego.

Chałupa zbudowana w 1923 roku z drewna rozbiórkowego z chałupy zakupionej przez gospodarza w Pobłociu. Jednorodzinna, szerokofrontowa, z murowanym wąskim kominem. Dwa wejścia: od ulicy i od podwórza, dwie sionki, w środku kuchnia z kaflowym piecem, po stronie wschodniej dwie izby, po zachodniej izba i duża komora. Izba zachodnia ogrzewana była za pomocą pieca przenośnego. Dach dwuspadowy kryty trzcina.

Budynek gospodarczy z lat 20. XX wieku, mieszczący warsztat, stajnię, oborę, chlew, kurnik i stodółkę. Ściany częściowo strychulcowe, częściowo szalowane, dach dwuspadowy.

Zagroda Keitschicków

Przeniesiona z Kluk Żeleskich. Składa się z chałupy dwurodzinnej, budynku inwentarskiego i stodółki.

Chałupa zbudowana w połowie XIX wieku, szerokofrontowa, bliźniacza, symetryczna, z dwoma wąskimi kominami. Każde mieszkanie z poprzeczną sienią i kuchnią, izbami i komorą po obu stronach sieni. Dodatkowe wejścia od ulicy umieszczone niesymetrycznie względem głównych. Dach naczółkowy.

Budynek inwentarski zbudowany pod koniec XIX wieku, strychulcowy, stoi równolegle do chałupy, w głębi podwórza. Stodółka konstrukcji szkieletowej, szalowana usytuowana na tej samej osi. Obydwa maja dachy dwuspadowe kryte trzciną.

Zagroda Anny Kötsch.

Zachowana In situ. Składa się z chałupy dwurodzinnej, budynku inwentarskiego i stodoły.

Chałupa zbudowana w II połowie XIX wieku. Szerokofrontowa, bliźniacza, parzysta. Każde z mieszkań posiada odrębny wąski komin, wejścia znajdują się przy ścianach szczytowych. Mieszkania mają jednakowy układ. Wejście usytuowane od podwórza prowadzi do niewielkiej sieni, na której przedłużeniu znajduje się kuchnia. Palenisko umieszczone jest we wnęce. Dwie izby – jedna od podwórza, druga od drogi są niemal identycznych rozmiarów. Ogrzewa je jeden piec umieszczony w ścianie działowej. Palenisko pieca znajduje się w kuchni. Takie rozwiązanie układu grzewczego jest powszechne dla mieszkań słowińskich. W obydwu szczytach chałupy znajdują się luki do ładowania siana na strych. Dach naczółkowy z dymnikami pokryty trzciną na konstrukcji krokwiowo-jętkowej.

Obórka konstrukcji szkieletowej, częściowo wypełniona strychulcem, z dachem naczółkowym od strony północnej, ustawiona szczytem do drogi, po zachodniej stronie chałupy.

Stodoła z lat 20 – 30 XX wieku, szkieletowa, szalowana, z dachem dwuspadowym o małym nachyleniu pokrytym papą.

Szałas rybacki z Mierzei Łebskiej.

Szałas zbudowany prawdopodobnie na początku XX wieku. Ma kształt dachu dwuspadowego  posadowionego na ziemi. Konstrukcja z drewna sosnowego, poszyta trzciną. Szczyty deskowe, ocieplone trzciną. Wewnątrz otwarte ceglane palenisko. W jednym szczycie usytuowane drzwi wejściowe, w drugim małe okienko.

Piwnica naziemna.

Odtworzona na podstawie literatury. Ma kształt stożka. Na sosnowych żerdziach wykonano trzcinowe pokrycie. Jako posadzka ułożone koło z kamieni polnych. Piwnice takie służyły do przechowywania ziemniaków i innych warzyw.

Piec chlebowy.

Wolnostojące piece chlebowe budowano na Pomorzu od XVIII wieku, na skutek nakazów administracyjnych. Piece w Klukach służyły kilku rodzinom. Było ich kilka, usytuowanych w różnych częściach wsi. Zbudowane były z cegły, obłożone gliną, i zabezpieczane od deszczu trzciną.